Z dniem 1 stycznia 2020 roku weszły w życie przepisy ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia zatorów płatniczych (Dz. U. z 2019 r., poz. 1649). Ustawa ta wprowadziła szereg zmian w m.in. w: ustawie z dnia 8 marca 2013 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, która otrzymała też nowy tytuł (Ustawa o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych) (tekst jedn. Dz.U. z 2019 r., poz. 118), ustawie z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (tekst. jedn. Dz.U. z 2019 r., poz. 1010, obecnie „Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji”, jak również w obu ustawach o podatku dochodowym: z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn. Dz.U. z 2019 r., poz. 865 oraz z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz.U. z 2019 r, poz. 1387.
Znowelizowane przepisy podatkowe przewidują w art. 26i ust. 1 pkt. 1 ustawy o PIT i odpowiednio w art. 18f ust. 1 ust. 1 ustawy o CIT możliwość pomniejszenia przez wierzyciela podstawy opodatkowania o kwotę wierzytelności, jeśli wierzytelność ta nie została uregulowana lub zbyta w ciągu 90 dni od dnia upływu terminu płatności określonego w umowie lub fakturze (rachunku) a termin płatności upłynął w danym roku podatkowym. Jeśli podatnik osiągnął stratę ze źródła przychodu, z którym jest związana transakcja, wówczas – na tych samych zasadach – może ją powiększyć o zaliczoną do przychodów należność. Jeżeli wartość zmniejszenia podstawy obliczenia podatku, jest wyższa od tej podstawy, zmniejszenia podstawy obliczenia podatku o nieodliczoną część wierzytelności dokonuje się w kolejnych latach podatkowych, nie dłużej jednak niż przez okres 3 lat, licząc od końca roku podatkowego, za który powstało prawo do zmniejszenia. Zmniejszenia podstawy obliczenia podatku w kolejnych latach dokonuje się, jeżeli wierzytelność nie została uregulowana lub zbyta. Z uprawnienia do pomniejszenia podstawy opodatkowania lub zwiększenia straty przysługuje, podatnik może skorzystać do dnia złożenia zeznania podatkowego, o ile wierzytelność do tego czasu nie została uregulowana lub zbyta. Można dokonywać stosownych korekt przy określaniu zaliczek na podatek dochodowy. W przypadku wierzytelności lub zobowiązania spółki niebędącej osobą prawną, podatnikami są wspólnicy takiej spółki.
Powyższe przepisy stosuje się odpowiednio w przypadku uregulowania lub zbycia części wierzytelności.
W przypadku, gdy termin płatności wierzytelności określono na fakturze (rachunku) lub w umowie z naruszeniem przepisów ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom, wówczas przez termin ten rozumie się termin określony zgodnie z przepisami tej ustawy.
Ustawy podatkowe ustanawiają dodatkowe warunki uprawniające do dokonania korekty podstawy opodatkowania lub straty, tj.:
- dłużnik na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego dzień złożenia zeznania podatkowego nie jest objęty postępowaniem restukturyzacyjnym, upadłościowym lub likwidacyjnym i
- od daty wystawienia faktury (rachunku) lub zawarcia umowy dokumentującej wierzytelność nie upłynęły 2 lata, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym została wystawiona faktura (rachunek) lub została zawarta umowa, a w przypadku gdy rok kalendarzowy, w którym wystawiono fakturę (rachunek), jest inny niż rok kalendarzowy, w którym zawarto umowę – gdy nie upłynęły 2 lata, licząc od końca roku kalendarzowego późniejszej z tych czynności oraz
- transakcja handlowa została zawarta w ramach działalności wierzyciela oraz działalności dłużnika, z których dochody podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Wskazane przepisy podatkowe nie znajdą zastosowania do transakcji pomiędzy podmiotami powiązanymi w rozumieniu przepisów podatkowych.
Dodatkowo wierzytelności odliczone od podstawy obliczenia podatku lub zwiększające kwotę straty na tych zasadach albo odliczone od przychodów na podstawie ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym nie podlegają zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodów na podstawie innych przepisów o podatku dochodowym.
Podatnicy dokonujący opisanych zwiększeń lub zmniejszeń są obowiązani wykazać w zeznaniu podatkowym wierzytelności lub zobowiązania, z którymi związane są te zwiększenia lub zmniejszenia.
W przypadku, gdy po roku podatkowym, za który dokonano zmniejszenia podstawy opodatkowania albo zwiększenia straty, wierzytelność zostanie uregulowana, podatnik obowiązany jest do zwiększenia podstawy obliczenia podatku lub zmniejszenia straty w zeznaniu podatkowym składanym za rok podatkowy, w którym wierzytelność została uregulowana.
Analogicznie, na dłużników wierzytelności, został nałożony z kolei obowiązek powiększenia podstawy opodatkowania o kwotę nieuregulowaną w sytuacji, gdy nie została ona uregulowana w terminie 90 dni od dnia upływu terminu płatności określonego w powyższy sposób.
Łódź, dnia 2.09.2020 r.
Autor: mgr Mariola Kaźmierczak – doradca podatkowy (wpis nr 01259)
